Aνταπόκριση από το Συνέδριο του μαρξιστικού περιοδικού Historical Materialism στο Λονδίνο, μεταξύ 6 και 9 Νοεμβρίου 2014
- μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Πώς επιβιώνει ο καπιταλισμός στον 21ο αιώνα
της Ειρήνης Γαϊτάνου
Πλήθος εισηγήσεων και αντιπαραθέσεων χαρακτήρισαν και το φετινό συνέδριο του μαρξιστικού περιοδικού Historical Materialism στο Λονδίνο, μεταξύ 6 και 9 Νοεμβρίου. Από τις συζητήσεις δεν έλειψαν τα πάνελ για την ελληνική κρίση και τη στάση της Αριστεράς.
Το τετραήμερο 6-9 Νοέμβρη πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο το 11ο ετήσιο συνέδριο του περιοδικού Historical Materialism. Πρόκειται για ένα από τα γνωστότερα μαρξιστικά περιοδικά, που εκδίδεται 4 φορές το χρόνο, από το 1997. Σαν εγχείρημα, έχει αρκετά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, που εντάσσουν την προσπάθεια αυτή σε μια από τις πλέον σημαντικές διεθνώς. Αφενός, τοποθετείται εντός και προωθεί την υπόθεση αυτού που θα ονομάζαμε κριτικό μαρξισμό. Δεν αναφέρεται σε οριοθετημένα ιδεολογικά ρεύματα του μαρξισμού, αλλά επιχειρεί να συμπεριλάβει όλη τη σύγχρονη συζήτηση, τροφοδοτούμενο από διαφορετικές εμπειρίες, αφετηρίες και παραδόσεις. Αφετέρου, ο χαρακτήρας του δεν είναι αυστηρά ακαδημαϊκός, αλλά επιθυμεί να εγγράφεται στη θεμελιακή θέση της μαρξικής και μαρξιστικής φιλοσοφίας, που επιτάσσει η ανάλυση των κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων να μη γίνεται απλά με ορίζοντα την ερμηνεία τους, αλλά την αλλαγή τους. Έτσι, δεν περιορίζεται σε συμμετοχές από ακαδημαϊκούς (οι οποίοι εξάλλου επίσης ενθαρρύνονται σε προσεγγίσεις που διαπλέκουν τη θεωρία με την πράξη), αλλά φιλοξενεί και συνεισφορές από ακτιβιστές και μέλη πολιτικών οργανώσεων. Αντίστοιχα, η θεματολογία του εμπνέεται, τροφοδοτείται και διαπλέκεται από τα πραγματικά κινήματα και επίδικα της εκάστοτε κοινωνικής και πολιτικής συγκυρίας. Έτσι, όπως σημειώνει η ομάδα του περιοδικού, επιδιώκεται η αποφυγή μιας αυστηρά ακαδημαϊκής ορολογίας. Το συνέδριο αντίστοιχα, “δεν είναι ένα συμβατικό ακαδημαϊκό συνέδριο, αλλά κυρίως ένας χώρος συζήτησης, αντιπαράθεσης και έναρξης συλλογικών σχεδίων”.
Παράλληλα, το περιοδικό επιθυμεί να διαχωρίζεται από τις, κυρίαρχες σήμερα, δυτικοκεντρικές προσεγγίσεις, που επικρατούν και στο μαρξισμό. Συνεπώς, φιλοξενεί συμβολές από μαρξιστές, θεωρητικούς και ακτιβιστές από όλα τα μέρη του κόσμου. Ταυτόχρονα, σε ένδειξη αυτής της βούλησης, τα τελευταία χρόνια διεξάγονται αντίστοιχα συνέδρια σε μια σειρά άλλες χώρες – στον Καναδά, τις ΗΠΑ, αλλά και την Ινδία, την Αυστραλία κλπ.
Επιπλέον, η εκδοτική ομάδα, επιχειρεί, όπως σημειώνει, να προσεγγίζει τα φαινόμενα αντιμετωπίζοντας και το μαρξισμό ως θεωρία της ολότητας. Έτσι, εναντιώνεται στην κυρίαρχη παράδοση στις κοινωνικές επιστήμες, που μελετά την πραγματικότητα ως κατακερματισμένη και μερική, υιοθετώντας εμπειριστικές μεθοδολογίες και τρόπους σκέψης. Προωθεί αντίθετα τις διατομεακές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, που εξετάζουν το κάθε θέμα από διαφορετικές σκοπιές και αφετηρίες, με μια ενοποιητική προοπτική.
Το φετινό συνέδριο πραγματοποιήθηκε, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Το κεντρικό του θεματικό ερώτημα ήταν: “Πώς επιβιώνει ο καπιταλισμός;” Σύμφωνα με το κάλεσμα, παρόλη την καταστροφική δυναμική του καπιταλισμού, το κεφάλαιο καταφέρνει να επιβιώνει, και σε ένα βαθμό ακόμα και να ενδυναμώνεται. Από την άλλη πλευρά, εμφανίζονται νέες αντιφάσεις και επαναστατικές δυνατότητες, σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από την κρίση του καπιταλισμού και την ανάδυση διαφόρων κοινωνικών κινημάτων. Τα κινήματα αυτά, κατεξοχήν στο Νότο, σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένα και αντιμέτωπα με την επιθετικότητα του κεφαλαίου και του κράτους σε πολλά επίπεδα, επιχειρούν ωστόσο να αρθρώσουν εναλλακτικές στον καπιταλισμό. Έτσι, η διερεύνηση της δυνατότητας του καπιταλισμού να επιβιώνει προτάσσεται από τη σκοπιά της αναζήτησης των τρόπων που θα μπορούσε να ανατραπεί.
Σε αυτά τα πλαίσια, το συνέδριο φιλοξενούσε φέτος παρουσιάσεις και πάνελ που αναφέρονταν σε μια πολύ ευρεία γκάμα θεμάτων. Μέσα σε 4 εξαιρετικά γεμάτες και πλούσιες μέρες, φιλοξενήθηκαν 154 πάνελ, με περίπου 500 ομιλητές και 15 παρουσιάσεις βιβλίων. Η θεματολογία των παρουσιάσεων περιλάμβανε ζητήματα που σχετίζονται με την ταξική πάλη, το ρόλο των τάξεων και την ταξική δομή, την κρίση και τη λιτότητα, τον ιμπεριαλισμό, το φασισμό και την αυταρχικοποίηση, την κοινωνική αναπαραγωγή, την πολιτική οικονομία, την τέχνη κλπ. Επιπλέον, υπήρχαν αρκετές συνεδρίες ιστορικού ενδιαφέροντος, καθώς και επεξεργασίες πάνω στο έργο σημαντικών μαρξιστών του 20ου αιώνα (Λούκατς, Λούξεμπουργκ, Αλτουσέρ, Σαρτρ, Μπένγιαμιν, Φανόν, σχολή της Φρανκφούρτης κ.α). Παράλληλα, κάποια από τα πάνελ αποτελούσαν τμήματα ευρύτερων αφιερωμάτων σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες, που αφορούσαν το φεμινισμό, ζητήματα φυλής και μια μαρξιστική προσέγγιση της οικολογίας. Ακόμα, διοργανώθηκε ένας κύκλος πάνελ γύρω από τη Λατινική Αμερική, και άλλος ένας για τον Γκράμσι, ιδιαίτερα γύρω από την έννοια της ηγεμονίας σε σχέση με την πολιτική συγκυρία και τις αντιστάσεις σήμερα.
Έγιναν επιπλέον 4 κεντρικές εκδηλώσεις, γύρω από την ριζοσπαστική αριστερά στην Ευρώπη (με ομιλητές από την Ελλάδα και την Ισπανία), την κατάσταση στη Μέση Ανατολή (όπου συμμετείχε και η γνωστή ακτιβίστρια και ποιήτρια Rafeef Ziadah), το ερώτημα “τι να κάνουμε” με έμφαση στην κρίση, τα κινήματα και τη μετάβαση, καθώς και γύρω από την μαρξιστική θεωρία και στρατηγική, με ομιλητές τους Leo Panitch και Sam Gindin, με αφορμή τη βράβευση του βιβλίου τους “Η δημιουργία του παγκόσμιου καπιταλισμού: Η πολιτική οικονομία της αμερικάνικης αυτοκρατορίας”.
Στις διεργασίες του συνεδρίου συμμετείχαν πολλοί γνωστοί μαρξιστές (μεταξύ των οποίων οι Bob Jessop, Peter Hudis, Ben Fine, David McNally, Andrew Feenberg, Peter Thomas, Alberto Toscano κ.α.), καθώς και ακτιβιστές από τα κινήματα που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια (ιδιαίτερα στις χώρες του Νότου). Η ελληνική συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα αναβαθμισμένη, όπως είναι όλα τα τελευταία χρόνια. Περίπου 10 παρουσιάσεις αφορούσαν την ελληνική πραγματικότητα από διαφορετικές σκοπιές (το κοινωνικό κίνημα στην Ελλάδα της κρίσης, ανάπτυξη αντιστάσεων, ταξική δομή, χωρικές προεκτάσεις, ρόλος και δαιφορετικές στρατηγικές της αριστεράς, το ζήτημα της οργάνωσης, ιστορικές διαστάσεις). Μέσα σε αυτές, συμμετείχαν πολλοί νέοι και νέες ακτιβιστές και επιστήμονες, σημαντικό τμήμα των οποίων συνδέεται με την αντικαπιταλιστική αριστερά. Η συμμετοχή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς δίνει τη δυνατότητα της επαφής της αντικαπιταλιστικής αριστεράς στην Ελλάδα με ρεύματα, τάσεις και αντιλήψεις διεθνώς, πάντα από τη σκοπιά της σύνδεσης θεωρίας και πρακτικής, στα πλαίσια μιας φιλοσοφίας της πράξης.
Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Πριν, 23/11/2014
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Historical Materialism: http://www.historicalmaterialism.org
Πλήθος εισηγήσεων και αντιπαραθέσεων χαρακτήρισαν και το φετινό συνέδριο του μαρξιστικού περιοδικού Historical Materialism στο Λονδίνο, μεταξύ 6 και 9 Νοεμβρίου. Από τις συζητήσεις δεν έλειψαν τα πάνελ για την ελληνική κρίση και τη στάση της Αριστεράς.
Το τετραήμερο 6-9 Νοέμβρη πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο το 11ο ετήσιο συνέδριο του περιοδικού Historical Materialism. Πρόκειται για ένα από τα γνωστότερα μαρξιστικά περιοδικά, που εκδίδεται 4 φορές το χρόνο, από το 1997. Σαν εγχείρημα, έχει αρκετά ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά, που εντάσσουν την προσπάθεια αυτή σε μια από τις πλέον σημαντικές διεθνώς. Αφενός, τοποθετείται εντός και προωθεί την υπόθεση αυτού που θα ονομάζαμε κριτικό μαρξισμό. Δεν αναφέρεται σε οριοθετημένα ιδεολογικά ρεύματα του μαρξισμού, αλλά επιχειρεί να συμπεριλάβει όλη τη σύγχρονη συζήτηση, τροφοδοτούμενο από διαφορετικές εμπειρίες, αφετηρίες και παραδόσεις. Αφετέρου, ο χαρακτήρας του δεν είναι αυστηρά ακαδημαϊκός, αλλά επιθυμεί να εγγράφεται στη θεμελιακή θέση της μαρξικής και μαρξιστικής φιλοσοφίας, που επιτάσσει η ανάλυση των κοινωνικών και πολιτικών φαινομένων να μη γίνεται απλά με ορίζοντα την ερμηνεία τους, αλλά την αλλαγή τους. Έτσι, δεν περιορίζεται σε συμμετοχές από ακαδημαϊκούς (οι οποίοι εξάλλου επίσης ενθαρρύνονται σε προσεγγίσεις που διαπλέκουν τη θεωρία με την πράξη), αλλά φιλοξενεί και συνεισφορές από ακτιβιστές και μέλη πολιτικών οργανώσεων. Αντίστοιχα, η θεματολογία του εμπνέεται, τροφοδοτείται και διαπλέκεται από τα πραγματικά κινήματα και επίδικα της εκάστοτε κοινωνικής και πολιτικής συγκυρίας. Έτσι, όπως σημειώνει η ομάδα του περιοδικού, επιδιώκεται η αποφυγή μιας αυστηρά ακαδημαϊκής ορολογίας. Το συνέδριο αντίστοιχα, “δεν είναι ένα συμβατικό ακαδημαϊκό συνέδριο, αλλά κυρίως ένας χώρος συζήτησης, αντιπαράθεσης και έναρξης συλλογικών σχεδίων”.
Παράλληλα, το περιοδικό επιθυμεί να διαχωρίζεται από τις, κυρίαρχες σήμερα, δυτικοκεντρικές προσεγγίσεις, που επικρατούν και στο μαρξισμό. Συνεπώς, φιλοξενεί συμβολές από μαρξιστές, θεωρητικούς και ακτιβιστές από όλα τα μέρη του κόσμου. Ταυτόχρονα, σε ένδειξη αυτής της βούλησης, τα τελευταία χρόνια διεξάγονται αντίστοιχα συνέδρια σε μια σειρά άλλες χώρες – στον Καναδά, τις ΗΠΑ, αλλά και την Ινδία, την Αυστραλία κλπ.
Επιπλέον, η εκδοτική ομάδα, επιχειρεί, όπως σημειώνει, να προσεγγίζει τα φαινόμενα αντιμετωπίζοντας και το μαρξισμό ως θεωρία της ολότητας. Έτσι, εναντιώνεται στην κυρίαρχη παράδοση στις κοινωνικές επιστήμες, που μελετά την πραγματικότητα ως κατακερματισμένη και μερική, υιοθετώντας εμπειριστικές μεθοδολογίες και τρόπους σκέψης. Προωθεί αντίθετα τις διατομεακές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, που εξετάζουν το κάθε θέμα από διαφορετικές σκοπιές και αφετηρίες, με μια ενοποιητική προοπτική.
Το φετινό συνέδριο πραγματοποιήθηκε, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, στη Σχολή Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Το κεντρικό του θεματικό ερώτημα ήταν: “Πώς επιβιώνει ο καπιταλισμός;” Σύμφωνα με το κάλεσμα, παρόλη την καταστροφική δυναμική του καπιταλισμού, το κεφάλαιο καταφέρνει να επιβιώνει, και σε ένα βαθμό ακόμα και να ενδυναμώνεται. Από την άλλη πλευρά, εμφανίζονται νέες αντιφάσεις και επαναστατικές δυνατότητες, σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από την κρίση του καπιταλισμού και την ανάδυση διαφόρων κοινωνικών κινημάτων. Τα κινήματα αυτά, κατεξοχήν στο Νότο, σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένα και αντιμέτωπα με την επιθετικότητα του κεφαλαίου και του κράτους σε πολλά επίπεδα, επιχειρούν ωστόσο να αρθρώσουν εναλλακτικές στον καπιταλισμό. Έτσι, η διερεύνηση της δυνατότητας του καπιταλισμού να επιβιώνει προτάσσεται από τη σκοπιά της αναζήτησης των τρόπων που θα μπορούσε να ανατραπεί.
Σε αυτά τα πλαίσια, το συνέδριο φιλοξενούσε φέτος παρουσιάσεις και πάνελ που αναφέρονταν σε μια πολύ ευρεία γκάμα θεμάτων. Μέσα σε 4 εξαιρετικά γεμάτες και πλούσιες μέρες, φιλοξενήθηκαν 154 πάνελ, με περίπου 500 ομιλητές και 15 παρουσιάσεις βιβλίων. Η θεματολογία των παρουσιάσεων περιλάμβανε ζητήματα που σχετίζονται με την ταξική πάλη, το ρόλο των τάξεων και την ταξική δομή, την κρίση και τη λιτότητα, τον ιμπεριαλισμό, το φασισμό και την αυταρχικοποίηση, την κοινωνική αναπαραγωγή, την πολιτική οικονομία, την τέχνη κλπ. Επιπλέον, υπήρχαν αρκετές συνεδρίες ιστορικού ενδιαφέροντος, καθώς και επεξεργασίες πάνω στο έργο σημαντικών μαρξιστών του 20ου αιώνα (Λούκατς, Λούξεμπουργκ, Αλτουσέρ, Σαρτρ, Μπένγιαμιν, Φανόν, σχολή της Φρανκφούρτης κ.α). Παράλληλα, κάποια από τα πάνελ αποτελούσαν τμήματα ευρύτερων αφιερωμάτων σε συγκεκριμένες θεματικές ενότητες, που αφορούσαν το φεμινισμό, ζητήματα φυλής και μια μαρξιστική προσέγγιση της οικολογίας. Ακόμα, διοργανώθηκε ένας κύκλος πάνελ γύρω από τη Λατινική Αμερική, και άλλος ένας για τον Γκράμσι, ιδιαίτερα γύρω από την έννοια της ηγεμονίας σε σχέση με την πολιτική συγκυρία και τις αντιστάσεις σήμερα.
Έγιναν επιπλέον 4 κεντρικές εκδηλώσεις, γύρω από την ριζοσπαστική αριστερά στην Ευρώπη (με ομιλητές από την Ελλάδα και την Ισπανία), την κατάσταση στη Μέση Ανατολή (όπου συμμετείχε και η γνωστή ακτιβίστρια και ποιήτρια Rafeef Ziadah), το ερώτημα “τι να κάνουμε” με έμφαση στην κρίση, τα κινήματα και τη μετάβαση, καθώς και γύρω από την μαρξιστική θεωρία και στρατηγική, με ομιλητές τους Leo Panitch και Sam Gindin, με αφορμή τη βράβευση του βιβλίου τους “Η δημιουργία του παγκόσμιου καπιταλισμού: Η πολιτική οικονομία της αμερικάνικης αυτοκρατορίας”.
Στις διεργασίες του συνεδρίου συμμετείχαν πολλοί γνωστοί μαρξιστές (μεταξύ των οποίων οι Bob Jessop, Peter Hudis, Ben Fine, David McNally, Andrew Feenberg, Peter Thomas, Alberto Toscano κ.α.), καθώς και ακτιβιστές από τα κινήματα που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια (ιδιαίτερα στις χώρες του Νότου). Η ελληνική συμμετοχή ήταν ιδιαίτερα αναβαθμισμένη, όπως είναι όλα τα τελευταία χρόνια. Περίπου 10 παρουσιάσεις αφορούσαν την ελληνική πραγματικότητα από διαφορετικές σκοπιές (το κοινωνικό κίνημα στην Ελλάδα της κρίσης, ανάπτυξη αντιστάσεων, ταξική δομή, χωρικές προεκτάσεις, ρόλος και δαιφορετικές στρατηγικές της αριστεράς, το ζήτημα της οργάνωσης, ιστορικές διαστάσεις). Μέσα σε αυτές, συμμετείχαν πολλοί νέοι και νέες ακτιβιστές και επιστήμονες, σημαντικό τμήμα των οποίων συνδέεται με την αντικαπιταλιστική αριστερά. Η συμμετοχή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς δίνει τη δυνατότητα της επαφής της αντικαπιταλιστικής αριστεράς στην Ελλάδα με ρεύματα, τάσεις και αντιλήψεις διεθνώς, πάντα από τη σκοπιά της σύνδεσης θεωρίας και πρακτικής, στα πλαίσια μιας φιλοσοφίας της πράξης.
Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Πριν, 23/11/2014
Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Historical Materialism: http://www.historicalmaterialism.org